بایدها و نبایدها در استفاده از زنجیره بلوکی

سرعت پیشرفت فناوری به‌ ویژه در حوزه فناوری‌های مالی (فین تک) در دهه‌های اخیر به تغییر شئون مختلف زندگی مردم و همچنین دولت‌ها منجر شده و تحولات شگرفی در نظام پولی کشورها ایجاد کرده است. یکی از این فناوری‌های نوین، ارزهای مبتنی بر فناوری زنجیره بلوکی (بلاک‌چین) است که تحت عنوان رمزارزها شناخته می‌شوند.

مهم‌ترین دلایل فراگیر شدن رمز ارزها، مزیت‌های منحصربه‌فردی است که در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهند؛ البته در کنار مزیت‌های مطرح‌شده، این نوع ارز خطراتی نیز در بردارد که باعث شده دولت‌ها در قبال آن مواضع متناقضی بگیرند. ازجمله این خطرات می‌توان به خطر پولشویی، استفاده در عملیات تروریستی و فرارهای مالیاتی اشاره کرد که همه این‌ها به دلیل ماهیت رمزنگاری‌شده این ارزها است. پول مجازی غیرمتمرکز، به معنای انتشار و کنترل پول فارغ از کنترل و مدیریت نهاد ناظر مرکزی بوده و تمام فرایندهای آن از جمله انتشار و تایید تراکنش‌ها به ‌جای اینکه توسط نهاد مرکزی انجام گیرد، از طریق تمامی افراد با سازوکار علوم ریاضی و معادلات پیچیده ریاضی انجام می‌شود.

بهره‌گیری از الگوریتم‌های ریاضی و رمزگذاری برای صحت معاملات ارزهای رمزنگاری‌شده منجر به این شد که هیچ کاربری نتواند در شبکه تغییر ایجاد کند، درصورتی‌که این امر در تمام مواقع واقعیت ندارد. در این فناوری نوین افراد برای ارسال وجوه باید از یک رمز خصوصی و یک رمز عمومی استفاده کنند. در ادامه با بررسی مزایا و چالش‌های فناوری بلاک‌چین و بزرگ‌ترین دستاورد آن رمزارزها می‌پردازیم.

*چالش‌ها و ریسک‌ها

مهم‌ترین بحث در فرایند سیاست‌گذاری یک پدیده نوظهور، شناخت چالش‌های ناشی از آن است؛ بنابراین قانون‌گذار و سیاست‌گذار باید تسلط جامعی بر تمامی ابعاد چالشی رمزارز داشته باشد. نوسانات قیمتی و عدم ثبات، فقدان قوانین و مقررات مشخص، تهدید اقتصاد واقعی، مشخص نبودن هویت فرستنده و گیرنده، تضعیف بانک مرکزی و نهادهای واسط، امکان فرار مالیاتی، پولشویی و گسترش بخش غیررسمی اقتصاد، بروز مشکلات امنیتی، مشکل وراثت، تنوع در ماهیت رمزارزهای مختلف، برگشت‌ناپذیری وجه، تامین مالی گروه‌های تروریستی، زمان بالای تایید تراکنش برای مبادلات داخلی، صرف بالای انرژی، چندوجهی بودن رمزارزها و چالش تنظیم‌گری قوانین از چالش‌های بهره‌گیری از رمزارزها است.

*افزایش فعالیت‌های مجرمانه با بهره‌گیری از رمزارزها

پول مجازی برعکس پول‌های سنتی، از قوانین و مقررات شفاف برخوردار نبوده و این می‌تواند به یک چالش جدی برای هر دولتی تبدیل شود زیرا راه را برای انجام کارهای مجرمانه و پولشویی باز می‌کند. به دلیل ماهیت رمزنگاری‌شده رمزارزها، هویت واقعی فرستنده و گیرنده ناشناخته می‌ماند و این امکان را برای متخلفان فراهم می‌کند تا پول غیرمشروع را از طریق فرایند پولشویی وارد سیستم مالی کشورها کنند.

*خطری جدی برای سیستم‌های مالی و پولی

بزرگ‌ترین خطری که رواج پول‌های مجازی برای دولت‌ها دارد؛ کمرنگ شدن نقش نهادهای ناظر و بانک مرکزی در تراکنش‌های کشور است که این مساله می‌تواند یک خطر بسیار جدی برای سیستم پولی و مالی هر کشوری باشد؛ زیرا در این صورت جایی برای اعمال سیاست‌های پولی نمی‌ماند و هیچ نظارتی بر تراکنش‌های مالی وجود نخواهد داشت. سیاست‌های پولی هر کشور متضمن ثبات اقتصادی و ابزار کنترل‌کننده پارامترهای کلان اقتصاد از جمله تورم، بیکاری، پایه پولی، ضریب فزاینده و سرعت گردش پول است که تنها با در اختیار داشتن اطلاعات کافی از بازارهای مالی امکان‌پذیر خواهد بود و افزایش حجم مبادلات غیررسمی و خارج از دید ناظر همانند موسسات مالی غیرمجاز و بازار غیرمتشکل پولی به‌طورمستقیم منجر به کاهش ارزش پول کشور خواهد شد.

علاوه بر این، در نظام پولی رمزارزها، دسترسی به‌حساب شخص صرفا با داشتن آدرس کیف پول و رمز عبور امکان‌پذیر است و درصورتی‌ که این اطلاعات تنها در اختیار متوفی باشد، هیچ سازوکاری برای دستیابی ورثه به ارث خود وجود نخواهد داشت. در سیستم کنونی بانک محور، اگر مبلغی به‌طور اشتباه واریز شود، بانک با وکالتی که از سوی سپرده‌گذار دارد، می‌تواند وجه را به‌راحتی بازگرداند اما در رمزارز چون هیچ نهاد مرکزی و واسطی وجود ندارد و همچنین هویت دارندگان کیف پول مشخص نیست چنانچه وجهی به‌طور اشتباه به یک کیف پول دیگر واریز شود به‌هیچ‌عنوان قابل‌شناسایی و بازگشت نیست.

*انتقال وجه در رمزارزها امکان رهگیری ندارد

به دلیل سازوکار پنهان تراکنش‌های رمزارز، گروه‌های تروریستی می‌توانند برای مقاصد خویش به‌راحتی از منابع داخلی و خارجی از طریق رمزارز به تامین مالی اقدام کرده و دستگاه‌های اطلاعاتی توانایی شناسایی آن را ندارند.

*شکنندگی بالای قیمت رمزارزها و دستکاری در بازار

با توجه به عمق کم بازار رمزارزها و افزایش آگاهی و اقبال متقاضیان جدید، قیمت رمزارزها بسیار حساس به اخبار بوده و هر خبر مثبت یا منفی می‌تواند بر قیمت این ارزها تاثیرگذار باشد؛ در چنین فضایی رفتار توده‌وار بسیار قابل‌ مشاهده بوده و می‌تواند باعث شکل‌گیری حباب‌هایی در دوره‌های زمانی مختلف شود. علاوه بر ای، دارندگان عمده رمزارزها که به نهنگ‌ها معروفند به علت کسب سود با دامپینگ و دستکاری کردن در این بازارها عده زیادی از سرمایه گذاران خرد را به زیان می‌کشانند و باعث تلاطم و شکنندگی بالا در قیمت این رمزارزها می شوند.